Dziewiętnaście lat temu podpisano porozumienia „Okrągłego Stołu". W powszechnej świadomości ten moment utrwalił się jako ważny element upadku komunizmu w Polsce. Warto jednak zwrócić uwagę na fakt, iż „Okrągły Stół" nie miałby żadnego historycznego znaczenia, gdyby nie wydarzenia późniejsze. A właściwe - jedno wydarzenie.
Zarówno porozumienia z 5 kwietnia 1989 roku, jak i wybory z 4 czerwca nie odbierały władzy komunistom. Co najwyżej dawały trochę swobody społeczeństwu (jeśli można za taką swobodę uznać szalejące w kraju szwadrony śmierci SB). Rząd, który miał powstać po wyborach czerwcowych składałby się głównie z komunistów. W dodatku część opozycji sama ograniczała niepodległościowe dążenia. Czy to byłaby wolna Polska? Raczej nie.
Wydarzenie, które zdecydowało o upadku PRL i powstaniu III RP miało miejsce w sierpniu. Wówczas to doszło do negocjacji z członkami komunistycznej koalicji rządzącej - klubami parlamentarnymi Stronnictwa Demokratycznego oraz Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego. W efekcie przeszły one na stronę opozycji, co umożliwiło Obywatelskiemu Klubowi Parlamentarnemu wystawienie własnego kandydata na premiera - Tadeusza Mazowieckiego. 12 września 1989 roku powstał pierwszy, w większości niekomunistyczny, rząd.
Negocjacje z SD oraz ZSL powadził Jarosław Kaczyński. Działo się to w czasie, gdy znaczna część opozycji nie widziała możliwości powiększenia sfery wolności w Polsce. Gdyby nie rozmowy Kaczyńskiego z działaczami przybudówek partii komunistycznej, miesiąc później mógł rządzić nie Mazowiecki, a Kiszczak. Polska mogła być krajem o hybrydowym systemie, gdzie „Solidarność" pełniłaby rolę sojusznika PZPR. Komunizm by zapewne w końcu upadł, ale dobre kilka lat później. I nikt by nie pamiętał o 4 czerwca lub 5 kwietnia.
Tymczasem to, iż Kaczyński przekonał SD i ZSL do opuszczenia PZPR umożliwiło odzyskanie przez Polskę niepodległości. Trudno powiedzieć, czy gdyby na miejscu obecnego prezesa PiS był wówczas ktoś inny, efekt negocjacji byłby taki sam. Faktem jest, iż to Jarosław Kaczyński dokonał w 1989 roku prawdziwego przewrotu na polskiej scenie politycznej. I stał się tym samym głównym twórcą III RP.
